Wiele osób od razu powiedziałoby, że jest to fatalny pomysł. Zarówno rodzice, jak i nauczyciele matematyki boją się, że zbyt wczesne udostępnienie dziecku kalkulatora sprawi, że nie nauczy się ono liczyć w pamięci.

Trzeba przyznać, że jest w tym sporo racji, więc odpowiedź nie jest tak oczywista, jak mogłoby się wydawać.

Jak nie używać kalkulatora?

1. Nie używaj kalkulatora zamiast nauki podstawowych rachunków

To niesamowite narzędzie wykorzystane w nieodpowiedni sposób i w nieodpowiednim czasie może wyrządzić sporo szkód.

Gdy dziecko, które właśnie uczy się dodawania liczb w zakresie 10 – 100, dostanie w swoje ręce kalkulator i usłyszy, że może nim wykonać te same obliczenia, całkowicie porzuci naukę sprytnych rachunków. Widząc jakiekolwiek działanie, nie zastanowi się nawet nad ewentualnym wynikiem lub metodą jego obliczenia. Jego pierwszym odruchem może stać się szukanie kalkulatora, który przecież teraz każdy może mieć przy sobie w telefonie. Zadbaj o to, aby dziecko najpierw nauczyło się pewnych sztuczek, które ułatwią mu rachunki pamięciowe. Więcej przeczytasz o nich tutaj.

2. Nie używaj kalkulatora w celu “sprawdzenia” obliczeń w pamięci

Kolejny bardzo często popełniany przez rodziców błąd.

Gdy dziecko uczy się dodawania lub mnożenia, jest zmuszane do wykonywania rachunków w pamięci. W tym samym czasie obok dziecka stoi rodzic, który sprawdza rachunki na kalkulatorze, lub po prostu daje dziecku do ręki kalkulator i mówi “jak skończysz to sprawdź”. Jaki komunikat dostaje wtedy dziecko?

– Nie muszę tego umieć, bo w przyszłości będę to liczył na kalkulatorze tak jak rodzice.
– Po co mam to liczyć, skoro i tak mogę popełnić błąd, a kalkulator go nie popełni?
– Kalkulator zrobiłby to szybciej niż ja.

3. Nie używaj kalkulatora do przyspieszania prostych obliczeń

Gdy w szkole pojawiają się tematy związane z obliczeniami w pamięci, najczęściej zabronione jest używanie kalkulatora.

Rodzice, aby przyspieszyć rozwiązywanie z dzieckiem pracy domowej, pozwalają na jego użycie tylko po to, aby praca zrobiona była dobrze i szybko oraz żeby dziecko nie dostało słabej oceny lub minusa. Niestety prawie zawsze praca domowa zrobiona “dobrze i szybko” to praca, która nie przynosi nikomu żadnych efektów.

Dług w umiejętnościach rachunkowych dziecka, zaciągnięty tylko po to by skrócić czas spędzony na zadaniach prędzej czy później będzie trzeba spłacić. Kolejne, trudniejsze zadania będą zajmowały dużo więcej czasu a pokusa używania kalkulatora do najprostszych, niewytrenowanych działań będzie coraz większa.

W czym kalkulator może okazać się pomocny?

1. Pozwól dziecku na samodzielne odkrywanie świata za pomocą kalkulatora

Matematyka w codziennym życiu nie daje “ładnych” i “okrągłych” wyników. Długość płotu może okazać się na przykład liczbą niewymierną lub po prostu ułamkiem, z którym dziecko mogło nie mieć okazji jeszcze się zetknąć. Kalkulator pozwala obejść te problemy i umożliwia dokonanie obliczeń, których dziecko nie potrafi wykonać jeszcze samodzielnie.

Takie rozwiązanie pozwala wyjść poza schematy i zrozumieć połączenie pomiędzy matematyką z podręcznika a życiem codziennym. Wystarczy wyjść z dzieckiem na spacer i zadać kilka pytań dotyczących otoczenia np.:

• Z ilu cegieł zbudowany jest ten budynek? (Może jest zbudowany z połówek cegieł? Może trzeba uwzględnić okna?)
• Ile płyt chodnikowych może mieć ten chodnik na całej swojej długości?
• Jak wysokie jest to drzewo? (Może trzeba skorzystać z budynków stojących obok? Może można wykorzystać do tego cień drzewa?)

Podczas rozwiązywania tego typu zadań dziecko ćwiczy nie tylko zdolności rachunkowe, ale i modelowanie matematyczne, logiczne myślenie i myślenie nieszablonowe.

W terenie dziecko trenuje wyobraźnię przestrzenną i wnioskowanie!

2. Pokaż dziecku, że kalkulator nie zawsze jest w stanie zastąpić umiejętności

Można rozpocząć od najbardziej popularnego zadania związanego z kalkulatorem, które sprawdzi, czy kalkulator uwzględnia kolejność wykonywania działań.

2 + 2 • 2 = 8 czy 6?

Trudnością może być dobranie odpowiednich zadań, które wymuszą na dziecku przetrzymywanie pewnych informacji w pamięci i wykonanie prostych obliczeń, gdy ekran kalkulatora będzie zajęty inną częścią zadania.

Szkolne podręczniki uwzględniają zadania z kalkulatorem. Nauczyciele niestety lubią je pomijać, ponieważ nie obowiązują one na egzaminie ósmoklasisty.

Warto jednak pamiętać, że obsługa kalkulatora nie jest osobną umiejętnością samą w sobie, a tylko świetnym narzędziem do nauki innych działów.

Na końcu artykułu znajdują się przykładowe zadania.

3. Pozwól dziecku na samodzielne eksperymenty z kalkulatorem

• Jakie ma opcje?
• Jak duże liczby potrafimy na nim wyświetlić?
• Jak małe liczby potrafimy na nim wyświetlić?
• Co to za dziwne symbole M?
• Dlaczego gdy wcisnę “=” kilka razy, to za każdym razem pojawia się inna liczba?

Na takie pytania nie powinniśmy odpowiadać dziecku, które dostaje do ręki kalkulator, ponieważ jest to świetna okazja na wyzwanie matematyczne.

Metodą prób i błędów może odkryć działanie niektórych przycisków. Taka zwykła zabawa, może być wzbogacona pytaniami o ich zastosowania!

W niektórych przypadkach może być przydatna pomoc w odgadnięciu działania niektórych funkcji — świetnie nadają się do tego odpowiednie typy zadań, których przykłady znajdziesz na końcu artykułu.

Jakich zasad musimy przestrzegać, aby nie zaszkodzić swojemu dziecku?

1. Nie pytamy dziecka o wynik, który uzyskało, lecz o sposób jego uzyskania np. “Których klawiszy użyłeś?”, “Do której części użyłeś kalkulatora?”.
2. Zwracamy uwagę na to, że wyniki “z przecinkiem” również mogą być poprawne, nawet jeśli dziecko jeszcze nie uczyło się o ułamkach. (Może to zainteresować dziecko dalszą nauką matematyki)
3. Kontrolujemy, do rozwiązania których zadań dziecko używa kalkulatora.
4. Nie pozbawiamy dziecka możliwości poznania tego narzędzia w ramach nauki matematyki.

Przykładowe zadania

Sporo świetnych zadań z użyciem kalkulatora można znaleźć tutaj.

Jaki kalkulator dać dziecku?